تاثیرات همزیستی میکوریز بر تحمل تنش تابش فرابنفش در دو رقم زراعی گیاه کتان (linum usitatissimum l.)

در بین انواع مختلف میکوریز، میکوریز آربوسکولار، رایج¬ترین نوع همزیستی مسالمت¬آمیز بین میکرو¬ارگانیسم¬های خاکزی و گیاهان می¬باشد که اهمیت اکولوژیک و اقتصادی فراوانی دارد. از سوی دیگر، تابش uv-b پر انرژی¬ترین ترکیب از نور خورشید است و در نتیجه¬ی کاهش لایه¬ی اوزون، میزان عبور و رسیدن این نوع اشعه به سطح زمین، افزایش می¬یابد. پرتوuv به واسطه¬ی افزایش تولید گونه¬های فعال اکسیژن به عنوان یک عامل ایجاد کننده¬ی تنش¬های اکسایشی شناخته شده است. موضوع تحقیق حاضر بررسی تاثیرات همزیستی میکوریز بر تحمل تنش تابش فرابنفش در دو رقم گیاه کتان (اراک و شاهین¬دژ) می-باشد. گیاهان کتان در دو گروه میکوریزی و غیرمیکوریزی در شرایط 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی با دمای محیطی 18 تا 29 درجه سانتی¬گراد کشت داده شدند. گیاهان میکوریزی با مایه تلقیح حاصل از کشتetunicatum glomus وglomus versiforme آغشته شدند. بعد از 21 روز کشت، یک سری از گلدان¬ها به عنوان شاهد انتخاب شده و بقیه به مدت 14روز و هر روز به مدت 1 ساعت تحت تنش uv-b (با طول موج 312 نانومتر) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که که طول اندام هوایی، طول ریشه، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، میزان رنگیزه¬های فتوسنتزی، میزان قند محلول و میزان پروتئین محلول درگیاهان تحت تیمار uv-b نسبت به شاهد کاهش یافت و این کاهش در نمونه¬های میکوریزی کمتر از نمونه¬های غیر میکوریزی بود. از سوی دیگر، فعالیت آنزیم¬های پاداُکسایشی مانند آسکوربات پراکسیداز و گایاکول پراکسیداز تحت تاثیر تابش فرابنفش افزایش یافت؛ به نحوی که این افزایش در گیاهان میکوریزی بیشتر از نمونه¬های غیرمیکوریزی بود. همچنین آنالیز داده¬ها نشان داد که میزان مالون¬دی¬آلدئید در گیاهان تحت تابش uv-b نسبت به شاهد افزایش یافت. این افزایش در نمونه¬های میکوریزی کمتر از نمونه¬های غیر میکوریزی بود. با بررسی مطالب فوق نتیجه¬گیری شد که پرتو uv-b اثرات زیانباری روی هر دو رقم گیاه کتان (رقم اراک و رقم شاهین دژ) دارد و همزیستی میکوریزی با دو گونه قارچی فوق می تواند از برخی جهات این تنش را تا حدودی تخفیف دهد. همچنین مشاهده شد تاثیر مثبت همزیستی در حضور گونه glomus versiforme بهتر از گونه glomus etunicatum می باشد. واژگان کلیدی: اشعه فرابنفش، کتان، گلوموس، میکوریز- آربوسکولار.